PALYATİF BAKIM
Hastanemiz Palyatif Bakım Servisinde 7 Yatak ile hizmet vermektedir.
Palyatif Bakım Nedir?
Günümüz sağlık sisteminde “hastanız için yapabileceğimiz bir şey yok,
alın evinize götürün” anlayışı artık sona ermiş olup, “sizin için
yapabileceğimiz bir şey hep var” anlayışı yaygın olarak benimsenmiştir.
Temel hedef, konan tanısı neticesinde yaşamın son noktasına varışı
kesinleşen hastaların yaşamına yıllar değil, yıllarına yaşam katmaktır.
Son yıllarda;
- Kanser görülme sıklığındaki artış,
- Kanser hastalarının yapılan tedavilerle yaşam süresinin uzaması,
- İnsan ömrünün uzaması sonucu artan kronik hastalıklar,
palyatif bakım merkezlerine ihtiyaç duyulmasına yol açmıştır.
Palyatif Bakım: Dünya Sağlık Örgütünün yapmış olduğu tanıma göre, yaşamı
tehdit eden hastalığa bağlı olarak ortaya çıkan problemlerle karşılaşan
hasta ve ailede, ağrının ve diğer problemlerin, erken tanılama ve
kusursuz bir değerlendirme ile belirlenmesi; fiziksel, psikososyal ve
manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve
hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı ve yaşam kalitesini
geliştirmenin amaçlandığı bir yaklaşımdır.
Palyatif kelimesinin kökeni “manto, kaplama anlamlarına gelen Latince
pallium” ve “pelerinle örtmek anlamındaki palliaire” kelimeleridir.
Sağlık profesyonellerinin yardımlarına ihtiyacı olan bu hasta grubunu
bir pelerin gibi sarıp sarmalayarak, yaşamının son zamanlarında onlara
kaliteli bir yaşam ve onurlu bir ölüm sunması düşüncesiyle bu isim
verilmiştir.
Palyatif bakım, disiplinler arası bir oluşum olup, farklı uzmanlık
alanlarından deneyimli doktorlar, uzman hemşireler, psikologlar, sosyal
hizmet uzmanları, diğer meslek grupları ve gönüllüler arasındaki
işbirliğine dayanır. Hastanın kendi dileklerini de hesaba katarak,
sağlık sunucuları ile birlikte yeni tedavi olasılıklarını ortaya
çıkarabilmektir. Avrupa ülkelerinde palyatif bakım merkezleri ile ilgili
bir milyon bireye 50 yatak olacak şekilde planlama yapılmaktadır.
Palyatif bakımda multidisipliner bir yaklaşım benimsenmiş olup, Palyatif bakım ekibinde:
- Hasta ve hasta yakını,
- Hekim,
- Hemşire,
- Fizyoterapist,
- Psikiyatrist / psikolog,
- Din görevlisi,
- Sosyal çalışma uzmanı,
- Diyetisyen,
- Gönüllüler yer almaktadır.
Palyatif Bakım Organizasyon Şeması
Palyatif bakımın yalnızca palyatif bakım merkezlerinde verilebilen bir
hizmet değildir. Hastanın kriz dönemi bakımı sağlanarak, stabil hale
getirilmesi, kendisi ve yakınlarına yapması gerekenlerle ilgili
eğitimler verildikten sonra tedavisine,
Hastanede:
- Poliklinik,
- Yataklı birimler,
- Konsültasyon ekipleri
Evde:
- Bakımevi,
- Hastanın evinde devam edilebilir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Palyatif Bakım Tarihçesi
Palyatif bakım uygulamaları ilk olarak
11.yy’da ortaya çıkmıştır. Bunlar yolculuk esnasında ölümcül hastalığa
yakalananların tedavi edilmesi amacıyla kurulmuş, din kökenli gönüllüler
hareketleridir. Daha sonra;
-İngiltere’de 1967 yılında,
-Kanada’da 1975 yılında,
-Almanya’da 1983 yılında,
palyatif bakıma yönelik merkezler kurulmaya başlanmıştır.
Fransa’da 1842 yılında Jeanne Garnier terminal dönemdeki hastalara
yönelik hospis merkezini açmıştır. İngiliz hemşire ve sosyal çalışma
uzmanı Cicely Saunders, çalıştığı klinikte ileri evredeki kanser
hastalarının ağrı ve diğer semptomlarının giderilmesindeki yetersizliği
görerek bu alanda çalışma yapılması gerekliliğine karar vermiş, ilk
modern palyatif tıp tesisini St. Christopher’s Hospis adı altında
1967’de Londra’da kurmuştur. Bu fikir hızla dünya çapında yayılmıştır.
İlk palyatif servisi 1975 yılında Kanada Montreal’de Royal Victoria
Hastanesi’nde kurulmuştur. Almanya’daki ilk palyatif servisi ise 1983’de
Köln Üniversite Kliniği’nde açılmıştır. 2010 yılı verilerine göre;
İngiltere'de 882, Almanya'da 331 ve Fransa'da 471 palyatif bakım merkezi
bulunmaktadır.
Ülkemizde ise Türk Onkoloji Vakfı tarafından İstanbul Yeşilköy’de
kurulan “Kanser Bakımevi” 1993-1997 yılları arasında hizmet vermiştir.
2006 yılında Hacettepe Onkoloji Hastanesi tarafından 120 odalı eski bir
Ankara evi alınarak restore edilip “umut evi” olarak açılmıştır. Sağlık
Bakanlığı Kanserle Savaş Dairesi Başkanlığı tarafından yayınlanan
“2009-2015, Ulusal Kanser Kontrol Programı” nda palyatif bakım programı
da tanımlanmış, kurumsallaşma yolunda hedefler belirlenerek bir yol
haritası çizilmiştir. Ancak bu merkezlerin kurulması asıl 2012-2013
yıllarında ivme kazanmıştır.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Palyatif Bakım Merkezinde Sunulan Hizmetler
Palyatif bakım hizmetinin amacı ölümü normal bir süreç olarak kabul
ederek, kişinin olabildiğince iyi yaşamasına yardımcı olmak, yaşamın son
döneminde yapılan gereksiz ve agresif kemoterapi ve radyoterapilerin
yapılmasının önüne geçmek, hastanın şikayetleri nedeniyle sık sık acil
servise başvurma, yoğun bakıma ve hastaneye yatması ve sonrasında
gereksiz yere yapılan tetkikleri ve invaziv girişimleri önlemektir.
Sunulan hizmetle hastaların, ailelerinin ve bakıcılarının çeşitli
gereksinimleri karşılanarak, yaşam kalitelerinin artırılması
hedeflenmektedir. Bu tedavinin ana hatlarını;
-Bedensel (ağrı ve diğer belirtilerin tedavisi),
-Duygusal,
-Sosyal,
-Kültürel,
-Manevi, tedavi oluşturmaktadır.
Bunun için palyatif bakım merkezlerinde;
-Ağrının giderilmesi,
-Bulantı, kusma şikayetlerinin önlenmesi,
-Halsizlik ve diğer semptomların giderilmesi,
-Beslenme desteği sağlanması,
-Solunumun rahatlatılması,
-Hasta ve yakınlarına psikolojik ve sosyal destek sunulması,
-Hastanın konforu ve bakımının sağlanması,
-Hasta ve ailenin eğitilmesi,
-Hastanın fonksiyonel durumunun arttırılması temelli bir tedavi yaklaşımı benimsenmiştir.
Palyatif bakım merkezlerinde ayrıca aile ve bakıcıların, kişinin
hastalığı süresince ve ölümünden sonraki yaslı dönemi geçirmelerinde
destek verilmektedir.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Palyatif Bakım Gerektiren Hastalıklar
-Kanser,
-Motor nöron hastalıkları,
Alzheimer hastalığı,
-ALS (Amyotrofik Lateral Skleroz),
-MS (Multipl Skleroz),
-Musculer Distrofi,
-Parkinson Hastalığı,
-Felç,
-İleri dönem organ yetmezlikleri (kalp, akciğer, böbrek, karaciğer),
-AIDS,
-Çocuklarda genetik, ilerleyici hastalıklar